Xem Tướng Gà Chọi: Cẩm Nang A-Z Chọn “Thần Kê” Bách Chiến Bách Thắng

Xem Tướng Gà Chọi Lại Quan Trọng Hơn Cả Nuôi?

Nhiều người mới chơi (nhập môn) thường quá tập trung vào dinh dưỡng, vào om bóp mà quên mất điều cốt lõi. Kinh nghiệm của tôi cho thấy, một con gà “thất cách” (tướng xấu) thì dù bạn có “om bóp cho lắm” cũng chỉ “có khi ăn khi thua” mà thôi. Sách xưa đã dạy: “Gà hay thất cách ắt là phải thua”, gà “thất cách đem tới mà cho chẳng màng”.

Chọn sai gà ngay từ đầu chỉ khiến bạn “nhọc nhằn công nuôi”, tốn lúa, tốn thời gian. Đặc biệt, người mới vào nghề thường thiếu kinh nghiệm, rất dễ bị người bán lợi dụng “bán những con “gà rót”, “gà niền” (thua độ mới dưỡng lại cho sung), hay gà bệnh tật”. Người rành nghề thật sự họ lại thường “giấu nghề”, không dễ gì truyền bí quyết cho bạn.

Vì vậy, biết cách xem tướng gà chọi chính là cách duy nhất để bạn tự bảo vệ mình và tìm được một chiến kê xứng đáng.

Phân Biệt Các Loại Gà Chọi Phổ Biến

Trước khi đi vào chi tiết, bạn cần biết mình đang tìm loại gà nào. Gà nòi (gà chọi) chủ yếu có hai loại chính: gà đòn và gà cựa.

• Gà Đòn: Phổ biến ở miền Bắc và miền Trung. Gà này “to xương, nhiều thịt, thân mình to lớn dềnh dàng, lông thưa và ít, bày phần da thịt ở cổ, ở đùi đỏ au”. Chúng đá bằng đòn (sức mạnh) chứ không dùng cựa, nên một trận đấu có thể kéo dài 5-7 tiếng.
• Gà Cựa: Phổ biến ở miền Nam. Gà này “thân mình không bao nhiêu xương thịt”, xoay trở nhanh nhẹn, nổi bật ở “cặp cựa dài và nhọn hoắt”. Trận đấu của gà cựa thường kết thúc rất nhanh, chỉ cần cựa ghim vào chỗ hiểm như bầu diều, hang cua (cần cổ) là đối phương gục ngã.
• Gà Nòi (Đặc điểm chung): Thường có vóc dáng to, chân cao, cổ cao, thịt đỏ và rắn chắc. Gà trống trưởng thành nặng từ 3,0 – 4,0 kg.

Dù bạn chọn nuôi loại nào, thì các tiêu chuẩn xem tướng dưới đây đều là nền tảng cốt lõi.

“Thần Kê” và “Linh Kê”: Dấu Hiệu Nhận Biết Gà Quý Hiếm

Trong giới chơi gà, ai cũng ao ước sở hữu một con “linh kê” (gà linh). Đây là loại gà cực hiếm, “nghìn con mới có một”. Gà linh thường có những đặc điểm kỳ dị, và khi ra trường, “không có con nào dám đá”, chỉ cần thấy là đối thủ “mặt bạc màu, quạt cánh chạy dài”.

Kinh nghiệm của tôi cho thấy một số dấu hiệu “linh kê” thường gặp nhất:

• Gà Tử Mị: Tối ngủ “chẳng khác gì con gà đã chết rồi”. Nó nằm duỗi chân ngay đơ, hai cánh giang rộng, cần cổ vươn ra phía trước, ngủ mê mệt không biết gì.
• Gà Nhật Nguyệt: Gà có hai cựa, một cựa màu đen và một cựa màu trắng. Loại gà này ra đòn rất dữ dằn và hiểm hóc.
• Gà Lông Voi: Trên mình (thường là cánh hoặc đuôi) có một hoặc hai sợi lông “to bằng sợi kẽm nhỏ”, rất cứng, “thường thì xoắn lại như cái lò xo”. Gà mái mà có lông voi thì cực kỳ quý.
• Gà Hổ Đầu: Có một cái “dặm” (vảy nhỏ) ở đầu ngón chúa (ngón giữa). Sách “Kê Kinh” cũng nhắc đến vảy này. Đây chính hiệu là “gà linh”, rất dữ, gặp phải tránh.

Tuy nhiên, gà linh là để chiêm ngưỡng, rất khó tìm. Mục tiêu thực tế của anh em là chọn được “gà dữ”—những con gà có đòn đá hiểm, lì lợm.

Cẩm Nang Xem Tướng Gà Chọi “Hiệp Cách” Từ A-Z

Người xưa nói “Vật hay nó cũng bày ngoài hình dung”. Khi chọn gà, tôi luôn khuyên anh em phải chọn tỉ mỉ từng phần một. Một con gà tốt phải là sự tổng hòa của nhiều yếu tố.

Phần Đầu, Mặt, Mỏ (Thể hiện sự lanh lợi)

• Đầu: Đầu to hay nhỏ không quá quan trọng, miễn là “đầu và cần cổ phải tương xứng với nhau”. Nếu được đầu to và cổ to tương xứng là tốt nhất, thể hiện sự mạnh mẽ.
• Mồng: Nên ưu tiên “mồng trích”. Loại mồng này nhỏ, mọc sát đầu, khiến địch thủ “khó lòng cắn dính mồng”. Các loại mồng lớn như mồng dâu (ba lá) rất bất lợi, vì mồng là nơi dễ xuất huyết, máu chảy xuống “sẽ làm mờ mắt, gà không thấy đường mà đá nên thua hoảng”.
• Mắt: Phải “to và sâu, con ngươi nhỏ nhưng lanh lợi”. Tôi đánh giá cao nhất là “mắt thau” (vàng thau), kế đó là mắt bạc. Mắt đỏ, mắt đen đều không tốt.
• Mỏ: Mỏ phải “ngắn, to và mảnh”. Mỏ gà cực kỳ lợi hại, khi nó cắn dính chặt địch thủ thì “đã có một điểm tựa vững chắc để đôi chân mạnh mẽ tung đòn”.

Phần Thân, Cổ, Lườn, Ghim (Quyết định sức mạnh và đòn đá)

• Cổ: Phải to, dài, xương cần liên lạc, không được lệch vẹo. Gà cổ nghiêng, đầu nghiêng phải loại bỏ ngay.
• Lưng: Dài vừa phải. Tướng đứng đẹp nhất là thế “giọt mưa”, tức là “phần lưng phía giáp cổ phải cao hơn phía đuôi”.
• Lườn: Lườn phải thẳng (còn gọi là lườn tàu). Gà “vẹo lườn” (lườn vạy) thì thế đứng không cân đối, phải loại.
• Ghim: Đây là hai cái xương nhỏ ở gần hậu môn. Đây là yếu tố then chốt tôi luôn kiểm tra.
  • Độ khít: Ghim “càng khít càng tốt”, lý tưởng là “đút vừa lọt ngón tay út”. Ghim khít thì gà đá chụm chân, “tạo ra những đòn đá mé rất nguy hiểm”. Ngược lại, ghim quá rộng gà tung đòn trật, chỉ toàn đòn gió.
  • Độ bằng: Hai ghim phải dài bằng nhau. Nếu một ghim ngắn, một ghim dài, kinh nghiệm cho thấy “trước sau gà đó cũng bị đui mắt”.
• Đuôi: Rất cần thiết để “tạo nên sự cân bằng cho gà” khi đá. Gà thiếu đuôi (đuôi ngắn, xơ xác) sẽ “dễ té dù bị đá nhẹ”.

Kinh Nghiệm “Soi Vảy” – Đọc Vị Gà Qua Bộ Chân

Phần ngoại hình bên trên là cần thiết, nhưng “linh hồn” của một con gà chọi nằm ở bộ chân. Người rành về gà có thể “mân mê xem xét cả giờ vẫn chưa xong”.

Sách “Kê Kinh” cổ chia tướng chân gà làm hai loại chính là “văn” và “võ”.

• Chân Văn Thuần: Đặc điểm là “Ngón dài thắt nhỏ”, “vảy mà cho trơn”, và “Cựa kim đóng thấp”.
• Chân Võ Thuần: Đặc điểm là “Chơn như gà chết” (vảy khô, dáng khô).
• Chân Văn Pha: Có “đại giáp bài khai”, “Đường đất sợi chỉ”.
• Chân Võ Pha (Võ Xen): “Chơn dầu vảy cọp”, “Đường đất thô lớn”, và “Cựa đao hoặc lớn mà ngay”.

Theo sách cổ, “Văn thuần ăn võ thuần mà”, và “Võ thuần ăn đặng văn pha rất mầu”. Tuy nhiên, trong thực tế, tôi khuyên bạn nên tập trung nhận diện các vảy tốt và vảy xấu cụ thể.

Các Loại Vảy TỐT (Gà Dữ) Phải Tìm

Đây là những vảy mà khi thấy, bạn nên ưu tiên chọn nuôi:

1. Hai Hàng Trơn: Vảy chân đóng đều, “hình chữ ‘nhân’ (人)” từ trên xuống. Đây là vảy cơ bản, rất tốt.
2. Vảy Qui: Chân có ba hàng vảy, vảy ở giữa “hình lát chĩ”. Đây là loại gà dữ, hiếm có, được đánh giá tốt hơn cả Hai Hàng Trơn.
3. Vảy Vấn Sáo: Vảy “vấn từ gối tới sát chậu”. Gà này rất dữ và hiếm thấy.
4. Vảy Án Thiên: Là vảy lớn, “đóng trên cùng chân gà, sát gối”. Đây là vảy cực tốt, “cả ngàn con mới tìm được một con”.
5. Tam Tài: Gồm ba vảy (Án Thiên, Án Vân, Án Tâm) đóng liền nhau ngay sát gối. Gà linh hoặc gà dữ mới có.
6. Vảy Phủ Địa: Là vảy lớn “đóng sát chậu”. Gà có vảy này lì đòn, “đứng khuya”, có đòn độc.
7. Vảy Huyền Châm: Đây là vảy rất nhiều người tìm kiếm. Đó là một vảy nhỏ nhưng bắt buộc phải “đóng ngay cựa”. Gà có vảy này đâm rất giỏi.

Các Loại Vảy XẤU (Gà Tổi) Phải Tránh

Gặp những vảy này, kinh nghiệm của tôi là nên loại bỏ ngay, “không nên nuôi”, “nuôi thêm chỉ tốn lúa”.

• Gối Nát / Vấn Cán Trên / Sổ Nội / Sổ Ngoại: Các loại vảy lộn xộn ở phần gối hoặc chạy dọc cán. Đây là dấu hiệu “gà đã có máu lai rồi, đá không ra gì”.
• Bể Biên (Nội/Ngoại) / Vảy Đâu Đầu: Vảy ở hàng biên (mép) bị bể, nứt, hoặc vảy chụm đầu vào nhau. Đây cũng là gà lai, đá tồi.
• Khai Vuông Tám Vảy: Nếu vảy khai vuông (hình 47) mà có 8 vảy, đây là “gà xuống bổn, có lai giống rồi”, đá không ăn ai. (Lưu ý: Khai Dưỡng Chậu 6 vảy thì lại tốt).
• Vảy Ém: Trông giống Huyền Châm nhưng lại “đóng dưới hoặc trên cựa” (không phải ngay cựa). Gà này bị “thua lăng” (thua oan), nên nhiều người không dám dùng.
• Vảy Hậu Thiếu: Vảy hậu (phía sau chân) phải đóng tới cựa mới tốt. Nếu vảy hậu thiếu (không tới cựa) là gà xuống bổn, không bền.

Lời Khuyên Của Tạ Anh: Chọn Gà Mái Quan Trọng Hơn Gà Trống

Cuối cùng, tôi muốn chia sẻ một kinh nghiệm mà nhiều người mới chơi thường bỏ qua: Tầm quan trọng của gà mái. Tục ngữ có câu “chó giống cha, gà giống mẹ”.

Bạn có thể bỏ tiền lớn mua một con trống dữ, nhưng để “đúc” ra một thế hệ chiến kê gan lì, bạn bắt buộc phải có con mái tốt. Con mái tốt là con “lì đòn, chịu ‘đứng khuya'”. Khi cho gà mái “lì” cản với “trống cha ăn độ thì con nó sau này gan lì khét tiếng, khi đá dù chịu chết tại chỗ chứ không hề chạy hoảng”.

Việc chọn mái cũng kỹ lưỡng như chọn trống, phải xem xét kỹ ngoại hình: đầu, mỏ, lưng, lườn, ghim…, đặc biệt thân mình phải “bầu bĩnh vai nở hông rộng”. Vì thế, người ta giữ giống mái rất kỹ, “có nhà truyền nhau một giống gà mái từ đời này sang đời khác suốt cả trăm năm”.

Kết Luận

Việc xem tướng gà chọi là cả một nghệ thuật dân gian, đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm. Đừng chỉ nhìn vào một cái vảy mà vội kết luận, bạn phải chọn một con gà “hiệp cách”—tức là tổng hòa của mọi yếu tố: ngoại hình (đầu, mắt, cổ, ghim) phải đẹp, và bộ vảy chân phải tốt.

Kinh nghiệm của tôi là, gà vảy tốt mà tướng xấu cũng vứt đi, và “gà dữ” mà “người nuôi không biết cách chăm sóc thì gà dữ cũng thành gà tồi!”. Hãy xem việc nuôi gà là một thú vui tao nhã, tôn trọng tinh thần thượng võ của ông cha ta, và tuyệt đối “đừng tổ chức đá gà theo lối cờ bạc”, làm mất đi ý nghĩa cao đẹp của thú chơi này.